Giáo dục ở Nhật

du học Nhật bản: Khác với nhiều nước thực hiện giáo dục đạo đức chủ yếu thông qua một môn học (đạo đức hoặc giáo dục công dân) trong chương trình giáo dục phổ thông, Nhật Bản thực hiện qua toàn thể các môn học, qua các hoạt động đặc biệt và qua sinh hoạt hằng ngày. Chương trình giáo dục đạo đức khung được xây dựng trên nền tảng luật pháp quốc gia, với bộ tiêu chuẩn mà tất cả các trường từ công lập đến tư thục đều phải thực hiện.

Thầy giáo hướng dẫn những du học sinh chuẩn bị đi du học Nhật bản về chế độ giáo dục ở Nhật bản.

Triết lý giáo dục đạo đức của Nhật Bản được nêu trong chương trình khung quốc gia nhằm đào luyện:
(1) Tinh thần tôn trọng nhân phẩm và lòng yêu quý cuộc sống.
(2) Nhiệt tâm kế thừa và phát triển văn hóa truyền thống.
(3) Nhiệt tâm phát triển một đất nước và xã hội dân chủ.
(4) Ý thức đóng góp cho sự phát triển của một xã hội quốc tế thanh bình.
(5) Khả năng tự quyết định.
(6) Ý thức đạo đức.

Đặc trưng giáo dục đạo đức ở Nhật Bản tập trung vào ba điểm: lòng tôn trọng cuộc sống, quan hệ cá nhân, cộng đồng và ý thức về trật tự dọc. Trật tự được xem là một tôn ti xã hội nghiêm ngặt và là yếu tố quan trọng tạo nên sự phát triển bền vững về kinh tế, xã hội của quốc gia Nhật Bản. Nguyên nhân chủ yếu khiến nền giáo dục Nhật Bản thành công chính là trật tự này đã được chuyển hóa vào các đơn vị cơ sở của xã hội bao gồm cả trường học và được biến đổi tương thích với những mục tiêu chuyên biệt của từng đơn vị. Trật tự này bắt nguồn từ Khổng Giáo và ở đơn vị gia đình, các thành viên thuộc nhiều thế hệ gắn kết với nhau bởi tình cảm tự nhiên hơn là bởi khả năng và quyền lực. Trong ý nghĩa này, Nhật Bản được xem như một xã hội có diện mạo gia đình (a pseudo-family society).
Nhà trường giúp học sinh nhận thức về bản thân trong mối quan hệ với gia đình và các thành viên thuộc nhiều lứa tuổi khác nhau của cộng đồng. Trẻ em được dạy chăm sóc trẻ nhỏ tuổi hơn, trong nhà trường hay ở nhà và thể hiện lòng kính trọng đối với người lớn tuổi. Thái độ này được phát triển thành ý thức trách nhiệm của mỗi cá nhân phù hợp với vị trí hay tuổi tác của cá nhân ấy trong gia đình hoặc cộng đồng.
Khác với nhiều nước thực hiện giáo dục đạo đức chủ yếu thông qua một môn học (đạo đức hoặc giáo dục công dân) trong chương trình giáo dục phổ thông, Nhật Bản thực hiện qua toàn thể các môn học, qua các hoạt động đặc biệt và qua sinh hoạt hằng ngày. Chương trình giáo dục đạo đức khung được xây dựng trên nền tảng luật pháp quốc gia, với bộ tiêu chuẩn mà tất cả các trường từ công lập đến tư thục đều phải thực hiện.

Ấn tượng nhất trong chương trình giáo dục đạo đức ở Nhật Bản là việc thực hiện thông qua các hoạt động đặc biệt và hoạt động hằng ngày.

- Hoạt động câu lạc bộ sau giờ học tại trường trung học cơ sở và phổ thông (khác với hoạt động câu lạc bộ trong các hoạt động đặc biệt) giúp lĩnh hội các quy tắc và kỹ năng tương tác giao tiếp có tính chất bắt buộc. Hoạt động câu lạc bộ sau giờ học liên quan đến nhiều nội dung giáo dục đạo đức như lòng tự trọng, tinh thần trách nhiệm, ý thức tự hoàn thiện, tình bạn... Học sinh phát triển các phẩm chất này thông qua việc thực hiện mục đích chung của câu lạc bộ.
- Hoạt động đặc biệt gồm: hoạt động lớp học, hội đồng sinh viên/học sinh, hoạt động câu lạc bộ, các sự kiện nhà trường (liên quan đến những ngày lễ, giáo dục thể chất, các chuyến tham quan thực tế và các hoạt động phục vụ xã hội). Các hoạt động đặc biệt này kết hợp chặt với nội dung của môn đạo đức hay giáo dục công dân.
- Hoạt động hằng ngày được xem như phương tiện giáo dục đạo đức. Học sinh không phân biệt trường công lập hay tư thục, trường nghèo hay trường giàu, thành thị hay thôn quê đều phải tham gia lau dọn trường lớp. Việc thứ hai trong hoạt động hằng ngày liên quan đến chăm sóc các sinh vật. Học sinh cho vật nuôi ăn hoặc tưới nước cho cây suốt năm học, nhiều khi cả trong kỳ nghỉ. Học sinh được làm quen và phát triển tình cảm đối với môi trường tự nhiên, động thực vật và nhờ vậy học cách trân trọng đời sống.

Học tiếng Nhật miễn phí

quang dinh

Đại học Nhật bản

Du học Nhật bản: Nhật Bản là một trong những quốc gia có hệ thống giáo dục lâu đời và ổn định nhất châu Á. Tuy nhiên, ngày nay các trường đại học tại đây đang chạy đua tìm ra những cách thức mới để thu hút sinh viên. Nhiều năm tỉ lệ sinh ở mức thấp khiến dân số trẻ Nhật Bản giảm mạnh, ngày càng có nhiều trường đại học Nhật bản khó có thể tìm đủ sinh viên cho các lớp học và khuôn viên trong trường.


Tình trạng dân số già của Nhật Bản còn ảnh hưởng tới nhiều khía cạnh xã hội khác, trong đó có hệ thống giáo dục cấp thấp khi hàng trăm trường cơ sở và trung học phải đóng cửa hoặc hợp nhất với nhau trong hai thập niên qua. Song gần đây, nó mới ảnh hưởng tới hệ thống giáo dục ở mức cao hơn.
Làn sóng của Nhật Bản thời hậu chiến bắt đầu sớm hơn Mỹ. Kết quả là, theo thống kê dân số học, số người Nhật Bản ở độ tuổi 18 đã đạt đỉnh 2,05 triệu người năm 1992, khi những đứa trẻ của làn sóng đến lúc bước chân vào các giảng đường đại học. Con số này giảm dần đều qua từng năm và đạt 1,3 triệu người trong năm nay, ước tính trong hai năm tới, còn tiếp tục giảm xuống còn 1,21 triệu người.
Như vậy, theo Bộ Giáo dục và nhóm các trường đại học thì năm nay gần 1/3 trên tổng số 707 trường đại học tư và công với chương trình kéo dài bốn năm, sẽ không thể có đủ sinh viên cho tất cả các khoa. Có khoảng gần một nửa học sinh trung học Nhật Bản theo học đại học.
Rất nhiều trường đại học đã ‘’đối phó’’ bằng cách áp dụng những công cụ mới để ‘’săn’’ sinh viên tương lai, như người nước ngoài hay lớp ‘’sinh viên bạc’’ - những người đã nghỉ hưu nhưng vẫn đi học. Trong tháng 3, Trường Đại học Osaka đã cấp bằng tiến sĩ toán học cho một kỹ sư 71 tuổi - người đã đăng ký học ở trường sau khi nghỉ hưu.
Tại Đại học Kinh tế Fukuoka ở Kyushu, một hòn đảo phía nam Nhật Bản, cơ quan hữu quan đã đối phó bằng cách phê chuẩn dự án trị giá 50 triệu USD để xây dựng khu ký túc xá cao cấp, với tất cả 700 phòng riêng lẻ - kiểu khuôn viên xa xỉ so với mô hình ký túc xá truyền thống Nhật Bản, tất cả đều được kết nối Internet.
Xem: Chi phí du học Nhật bản
Trường này còn thực hiện chính sách giảm học phí xuống còn 590.000 yen, vào khoảng 5.000 USD. Fukuoka còn mở ra chuyên ngành ‘’kinh doanh danh tiếng’’, chuyên đào tạo nghệ sĩ chuyên nghiệp sau khi nhà trường thực hiện một cuộc thăm dò và thấy rằng, rất nhiều bạn trẻ Nhật Bản muốn theo đuổi các ngành mới như âm nhạc hơn là những vị trí ''làm công ăn lương’’ mà các thế hệ trước từng làm.
Viễn cảnh các trường đại học phải đua tranh với nhau để giành sinh viên đã tạo ra ít nhiều lo lắng về tương lai giáo dục cấp cao ở Nhật. Kể từ khi thành lập năm 1877 và là một trường đại học hiện đại đầu tiên của quốc gia, Đại học Tokyo cùng với các trường đại học khác qua kỳ thi đầu vào được coi là bộ máy chính của xã hội để tuyển chọn thanh niên ưu tú vào các vị trí hàng đầu trong ngành kinh doanh và những cơ quan chính phủ. Rất nhiều người quan ngại rằng, bộ máy này có suy yếu nếu các trường đại học giảm ‘’mức chuẩn’’ để thu hút sinh viên.
Nhưng ở một đất nước mà giáo dục tại bậc cao hơn (bốn năm) luôn được xem là cửa ngõ bước vào công việc, sự nghiệp tương lai, nhiều quan chức lại hoan nghênh sự cạnh tranh và cho rằng, nó sẽ thúc đẩy các trường hoặc phải cải thiện chất lượng cơ sở hạ tầng, hoặc đi vào ngõ cụt. Atsushi Hamana, Hiệu trưởng Trường Đại học quốc tế Kansai ở Miki nói, các trường đang nhận thức rõ là, giới trẻ hiện nay trên thực tế luôn muốn học hỏi mọi kỹ năng để cạnh tranh trong một nền kinh tế toàn cầu.

quang dinh

Ở Nhật Bản, thành phố Beppu nổi tiếng là nơi có hàng nghìn suối nước nóng lớn nhỏ, thu hút hàng triệu du khách trong và ngoài nước đến nghỉ dưỡng, có trường Đại học Quốc tế Ritsumeikan châu Á Thái Bình Dương (Ritsumeikan APU) đông sinh viên Việt Nam nhất tại Nhật.

Đại học ở Nhật Bản : Đại học Ritsumeikan APU Đại học mang tính quốc tế hàng đầu Nhật Bản
Đại học Ritsumeikan APU được thành lập vào ngày 1/4/2000 tại thành phố Beppu, thuộc tỉnh Oita, Kyushu, một trong 4 hòn đảo chính của Nhật. Đảo Kyushu ở miền Tây Nam được coi là cửa ngõ của Nhật Bản nhìn ra châu Á. Đây là Đại học thuộc Tập đoàn Giáo dục Ritsumeikan - một trong những tập đoàn giáo dục có uy tín nhất Nhật Bản với hệ thống các trường từ bậc tiểu học cho đến trên đại học, và được coi là tập đoàn giáo dục mang tư tưởng đổi mới nhất nước Nhật.

Được xây dựng trong thời đại toàn cầu hóa với mục đích trở thành trường đại học mang tính quốc tế nhất tại Nhật, với chính sách hướng ngoại mạnh mẽ, Ritsumeikan APU có ưu thế là tiếp nhận và giảng dạy các sinh viên và nghiên cứu sinh không chỉ bằng tiếng Nhật mà cả tiếng Anh. Nhờ vậy, những sinh viên chưa hề biết tiếng Nhật nào nếu thông thạo tiếng Anh vẫn có thể theo học tại  Đại học này mà không gặp trở ngại về ngôn ngữ. Bất cứ biển hiệu nào trong trường cũng đều được in bằng 2 thứ tiếng Nhật và Anh.

Được kế thừa bề dày lịch sử trên 130 năm của Tập đoàn Giáo dục Ritsumeikan, Đại học Ritsumeikan APU đã triển khai cực kỳ mau lẹ việc xây dựng quan hệ với các trường đại học trên thế giới. Tại Đại học Ritsumeikan APU có giáo sư, nhân viên từ khoảng 30 nước tới làm việc, với tỷ lệ 50% quốc tế, 50% Nhật Bản. Do vậy, tất cả những hoạt động của trường vừa mang đậm nét Nhật Bản, vừa mang tính đa văn hóa rất cao. Đó cũng chính là nét đặc sắc và độc đáo nhất mà không nhiều trường đại học trên thế giới có được. Hiện Ritsumeikan APU đã có quan hệ với trên 145 trường đại học của gần 50 nước, trong đó có ít nhất 7 trường đại học ở Việt Nam.

Du học sinh Việt Nam khi đi du học Nhật bản, thường đổ sô  theo học Đại học APU nên có rất nhiều du học sinh Việt Nam theo học nhất tại trường

Thống kê của nhà trường, tính đến giữa năm 2008, đã có khoảng hơn 200 sinh viên Việt Nam theo học tại Ritsumeikan APU. Trong số hơn 80 quốc gia có sinh viên đang học tập tại Đại học Ritsumeikan APU, Việt Nam là nước đứng thứ tư sau Hàn Quốc, Trung Quốc, và Thái Lan về số lượng sinh viên, nghiên cứu sinh theo học. Đứng ngay sau Việt Nam là Indonesia, Mông Cổ, Đài Loan. Đây cũng được coi là nơi có đông sinh viên Việt Nam nhất tại Nhật bản hiện nay.

Với những đặc điểm hấp dẫn như vậy, Đại học Ritsumeikan APU đã nhanh chóng trở thành một địa chỉ tin cậy và hấp dẫn đối với sinh viên quốc tế với cả hệ đào tạo thạc sĩ và tiến sĩ. Đó là những lý do khiến Đại học Ritsumeikan APU là địa chỉ đã được nhiều sinh viên và nghiên cứu sinh Việt Nam lựa chọn khi sang Nhật Bản du học. Hiện nay Ritsumeikan APU đã đón nhận trên 6.000 sinh viên từ ít nhất 82 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới đến theo học, trong đó có nhiều sinh viên Việt Nam.

Ấn tượng chung đối với những người Việt khi đến Đại học Ritsumeikan APU là ở đây có rất nhiều sinh viên Việt Nam. Cứ mấy bước chân lại bắt gặp một hoặc một vài sinh viên người Việt. Trong sân trường hay dọc các hành lang, thỉnh thoảng lại vang lên những tràng tiếng Việt đủ mọi miền. Có sinh viên từ thành phố Hồ Chí Minh, có người đến từ Hà Nội, Đà Nẵng, Bắc Giang, Thái Bình... sang đây học tập.

Trong số các chuyên ngành của Đại học Ritsumeikan APU, các ngành Văn hóa và Ngôn ngữ, Quản trị kinh doanh châu Á Thái Bình dương (College of Asia Pasific Management) được nhiều sinh viên Việt Nam chọn theo học. "Tại Ritsumeikan APU, tôi có cơ hội tiếp cận với môi trường quốc tế với giảng viên và bạn bè đến từ nhiều quốc gia. Bằng những trang thiết bị và nền giáo dục của một trong số những trường đại học hiện đại nhất tại Nhật Bản, Ritsumeikan APU không chỉ cung cấp cho tôi kiến thức chuyên ngành mà còn rất nhiều cơ hội thực hành", bạn Đỗ Diệu Hương, sinh viên năm 4 cho biết.

Đại học Ritsumeikan APU đã được đón một số nhà lãnh đạo nước ta đến thăm như cựu Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình, cựu Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Minh Hiển và cựu Đại sứ Việt Nam tại Nhật Bản Chu Tuấn Cáp... Tại lối ra cổng chính khu giảng đường của trường có một dãy bảng kính được treo nổi bật ở vị trí rất trang trọng dọc lối đi, trên đó có khắc tên của ba nhà lãnh đạo và quan chức Việt Nam kể trên.

Mục tiêu của Ritsumeikan APU là chọn lựa và đào tạo ra những trí thức có khả năng lãnh đạo trong môi trường quốc tế, đặc biệt là khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Vì thế Ritsumeikan APU có các lớp học ngôn ngữ của khu vực như tiếng Hàn Quốc, Trung Quốc, Thái Lan, Việt Nam, Indo-Malay và tiếng Tây Ban Nha như là cách trang bị công cụ làm việc cho sinh viên sau này. Khi đến thăm Đại học Ritsumeikan APU, nếu gặp người nào chào mình bằng tiếng Việt thì bạn đừng vội nghĩ rằng họ là người Việt Nam. Đó có thể là một trong số đông đảo những sinh viên của lớp tiếng Việt của trường Đại học tuy còn trẻ nhưng đã thu hút rất nhiều sinh viên quốc tế này.

Theo ông Monte Cassim, Chủ tịch Đại học Ritsumeikan APU, sinh viên, nghiên cứu sinh Việt Nam tại Ritsumeikan APU được đánh giá rất cao về kết quả học tập. Mỗi đợt trao học bổng của Đại học Ritsumeikan APU, đều đã có hơn 70 sinh viên Việt Nam được nhận học bổng các mức và theo học tại trường ở các hệ đào tạo đại học và sau đại học.

Anh Tahara Hiroki, Phó Ban tuyển sinh quốc tế của Đại học APU đồng thời là giảng viên tiếng Việt của trường cho biết, mặc dù số lượng sinh viên Việt Nam du học tại các trường đại học của Nhật Bản đang tăng nhanh hằng năm, nhưng số lượng sinh viên Việt Nam theo học ở Ritsumeikan APU vẫn gây chú ý nhất trong các trường đại học có sinh viên Việt Nam ở Nhật Bản. Sinh viên Việt Nam thường được khen là thông minh, làm việc chăm chỉ có kỷ luật.

quang dinh

Thông thường, khi đi du học ở một nước nào đó, du học sinh thường nhận được giấy phép nhập học từ trường mà du học sinh dự định học tập trước khi du học sinh rời đất nước. Du học Nhật bản cũng vậy, việc được một trường đại học nào đó chấp thuận trước khi sang Nhật là một điều lý tưởng. Chính vì vậy, từ năm 2002, Nhật Bản đã bắt đầu tổ chức “Kỳ thi Du học Nhật Bản” tại nước ngoài nhằm cấp Giấy phép nhập học cho du học sinh trước khi sang Nhật. Thí sinh đang ở nước ngoài không phải sang Nhật để dự Kỳ thi nhập học vào trường, chỉ cần dự Kỳ thi Du học Nhật Bản tổ chức ở nước mình, rồi thông báo kết quả cho trường đại học mà thí sinh dự tuyển. Các trường đại học sẽ căn cứ vào kết quả cùng với một số hồ sơ khác như kết quả học phổ thông của thí sinh để xét đỗ trượt, rồi gửi Giấy phép nhập học cho thí sinh.

Tuy nhiên, phần lớn du học sinh vì chưa đủ trình độ Nhật ngữ nên sau khi đến Nhật thường học khoảng 1-2 năm tiếng Nhật tại trường Nhật ngữ sau đó mới thi vào đại học hoặc cao học. Vì vậy việc lựa chọn một trường Nhật ngữ tốt là điều vô cùng quan trọng đối với những ai có ý định du học Nhật bản. Để thi vào cao học hoặc đại học, du học sinh có thể lựa chọn một trong hai loại trường Nhật ngữ dưới đây :

(1) Các trường Nhật ngữ được Hiệp hội Chấn hưng Giáo dục Nhật ngữ công nhận ( có khoảng 370 trường)
Hiệp hội Chấn hưng Giáo dục Nhật ngữ tiến hành đánh giá và công nhận các trường dạy tiếng Nhật. Nếu bạn dự định học tiếng Nhật tại một trường Nhật ngữ nào đó để chuẩn bị thi vào đại học, cao học, thì bạn phải kiểm tra xem trường đó có đạt được một số tiêu chuẩn nhất định mà Hiệp hội Chấn hưng Giáo dục Nhật ngữ đặt ra không.
Những điều cần biết để chọn một trường Nhật ngữ tốt ?
Để lựa chọn được một trường Nhật ngữ phù hợp, bạn phải căn cứ vào những điều kiện sau đây:
(1) Nội dung khoá học: nội dung khoá học có phù hợp với mục đích du học của bạn không? đó là khoá học Nhật ngữ nói chung hay khoá học chuẩn bị thi vào đại học, cao học, nhập học vào tháng mấy, thời gian học bao lâu ?
(2) Phân lớp theo trình độ: trường có tiến hành phân lớp theo trình độ của mỗi học viên hay không? Có thi phân lớp không ?
(3) Việc ôn thi vào đại học: có những giờ dạy ôn thi những môn cơ bản như toán, lý, hoá, sinh, lịch sử để chuẩn bị thi vào đại học hay không ?
(4) Ký túc xá: trường có ký túc xá dành cho du học sinh hay không? Nếu không có, trường có giới thiệu nhà cho du học sinh không ?
(5) Chế độ tư vấn, hỗ trợ thông tin: trường có chế độ tư vấn, cung cấp thông tin cho những du học sinh có dự định thi vào đại học hay cao học hay không?
(6) Sau khi tốt nghiệp khoá Nhật ngữ, du học sinh thường vào học ở những trường đại học như thế nào ?

(2) Khoa Du học sinh (Ryugakusei Bekka) của các trường đại học dân lập
Khoa Du học sinh là khoa có chương trình giáo dục dự bị dành cho những du học sinh, nghiên cứu sinh chuẩn bị thi vào đại học, cao học, đại học ngắn hạn. Đây là chương trình giáo dục chính quy nằm trong chương trình giảng dạy của một trường đại học. Nội dung chương trình bao gồm dạy tiếng Nhật, văn hoá Nhật Bản và những kiến thức cần thiết khác về Nhật Bản. Phần lớn Khoa Du học sinh của các trường đại học dạy văn hoá và những kiến thức về Nhật Bản bằng tiếng Nhật, nhưng có một số nơi dạy bằng tiếng Anh.

Vào năm 2003, toàn quốc Nhật Bản có 52 trường đại học dân lập và 11 trường đại học ngắn hạn dân lập có Khoa Du học sinh. Bạn phải căn cứ vào mục đích du học, lĩnh vực cần học, chương trình bạn dự định sẽ học sau khi học xong Nhật ngữ mà chọn trường đại học có Khoa Du học phù hợp. Nếu bạn dự định học tiếp lên cao học của trường có Khoa Du học mà bạn chọn, tuỳ mỗi trường có cách tuyển chọn riêng, nhưng cũng có trường có chế độ cho chuyển thẳng từ Khoa Du học lên đại học.

Điều kiện để nộp hồ sơ vào Khoa Du học là: phải tốt nghiệp hệ phổ thông 12 năm. Trong trường hợp, chế độ giáo dục phổ thông nước bạn dưới 12 năm, bạn cần phải: (a) học tiếp lên đại học nước bạn một số năm sao cho đủ 12 năm tính cả số năm học phổ thông, (b) Tham dự Khoá Giáo dục dự bị do Bộ Khoa học và Giáo dục Nhật Bản chỉ định.

Sau khi đã trả lời được những câu hỏi trên, bạn chắc chắn sẽ lựa chọn được một ngôi trường học tiếng Nhật tốt nhất cho mình. Nếu bạn vẫn còn cảm thấy băn khoăn trong việc lựa chọn một ngôi trường phù hợp nhất với nguyện vọng học tập và khả năng tài chính của mình, Công ty du học Nhật bản Hiền Quang sẽ tận tình hướng dẫn bạn tìm hiểu về những trường học Nhật Ngữ. Cơ hội học tập của bạn trên xứ sở hoa anh đào là vô cùng lớn!

quang dinh